Noreg i krefttoppen i Europa, 40 prosent blir ramma før dei er 80 år

Det er spesielt for føflekkreft og tjukktarmskreft at førekomsten er høgare enn snittet, ifølgje ei kartlegging Organisasjonen for økonomisk samarbeid og utvikling (OECD) og EU-kommisjonen har samanfatta i landsrapporten om Noreg.

Av dei kjem det fram at førekomsten av tjukktarmskreft er oppsiktsvekkjande høg i Noreg, i forhold til gjennomsnittet i EU, fastslår Kreftforeningen overfor NTB.

Ifølgje det europeiske kreftinformasjonssystemet Ecis var:

* den aldersjusterte førekomsten av kreft i Noreg i 2022 den høgaste blant menn, med 829 tilfelle per 100.000 innbyggjarar

* og nest høgaste blant kvinner med 647 tilfelle per 100.000 innbyggjarar

Berekningane er baserte på trendane for kreftinsidens i åra før pandemien i EU, Island og Noreg. Insidensraten er 21 prosent høgare blant menn og 32 prosent høgare blant kvinner enn EU-gjennomsnittet.

Lågare dødelegheit

Tal frå Kreftregisteret viser at før fylte 80 år har 45,3 prosent av norske menn og 37,8 prosent av kvinnene fått minst éin kreftdiagnose. Dermed er det om lag 40 prosent av befolkninga kjem til å få kreft innan dei er 80 år gamle, opplyser registeret til NTB.

Men samtidig er kreftdødelegheita i Noreg blant dei lågaste i Europa – og ho søkk raskare enn i mange andre land. Blant kreftramma hadde 78 prosent av mennene og 77 prosent av kvinnene overlevd sjukdommen i fem år eller meir i 2023.

– Denne rapporten viser at Noreg gjer mykje rett, både for å førebyggje og behandle kreft. Samtidig er vi bekymra over tala som viser at førekomsten av tarmkreft er så høg i Noreg, samanlikna med EU-gjennomsnittet, særleg for kvinner, seier generalsekretær Ingrid Stenstadvold Ross i Kreftforeningen til NTB.

Prostatakreft var den mest utbreidde krefttypen blant menn, med 31 prosent, følgd av tarmkreft med 14 prosent og lungekreft med 9 prosent.

Dei tre mest utbreidde krefttypane blant kvinner var brystkreft med 26 prosent, tarmkreft med 16 prosent og lungekreft med 10 prosent, ifølgje Ecis.

Få røykjarar i Noreg

Noreg har ein av dei lågaste insidensratene for lungekreft i dei kartlagde landa. Det blir sett i samanheng med at berre 7 prosent av befolkninga røyker dagleg – det nest lågaste i Europa, ifølgje rapporten. Den konkluderer med at «risikofaktorane for kreft er låge i Noreg», men peikar samtidig på at det låge talet på røykjarar i Noreg blir overskygd av ein aukande popularitet av alternative tobakksprodukt.

* talet på snusbrukarar er dobla i det siste tiåret. 15 produsent av befolkninga bruker snus kvar dag

* alkoholforbruket har auka i kjølvatnet av pandemien og låg i 2022 på 6,6 liter per person – opp frå 6,2 liter ti år før.

* meir enn halvparten av vaksne nordmenn har overvekt eller fedme. Med 54 prosent med overvekt eller fedme låg vi i 2022 over EU-gjennomsnittet på 51 prosent.

Det største potensialet for å få ned framtidige krefttilfelle er ein reduksjon i alkohol- og tobakksforbruket, der høvesvis 13.104 og 8729 krefttilfelle kan førebyggjast. Tiltak mot fedme kan førebyggje litt over 3000 tilfelle og tiltak mot luftforureining kan førebyggje litt over 2000 tilfelle, ifølgje rapporten.

(©NPK)